یکی از مهمترین بخشهای برقی خودرو دینام (Alternator) یا ژنراتور، تولیدکننده برق، است که وظیفه شارژ باتری خودرو را برعهده دارد.

دینام از قطعات مهم خودرو به شمار می‌رود چراکه وظیفه تولیدبرق خودرو را بر عهده دارد. این قطعه وظیفه دارد تا باتری را شارژ کند. باتری که برق خودرو را تامین می‌کند به تنهایی قادر به انتقال آن به اجزای مختلف الکتریکی در خودرو نیست و دینام به کمک باتری می‌آید و تا هنگامی که خودرو روشن است برق تولید می‌کند و آن را به باتری ارسال می‌کند. در واقع دینام با تولید برق، برق مورد نیاز خودر را در باتری ذخیره می‌کند.

باتری خودرو وظیفه دارد تا وقتی خودرو استارت می‌خورد برق آن را تامین کند. لازم به ذکر است که  انتقال برق به سیستم‌های مختلف الکتریکی به عهده دینام است و دینام در زمان روشن بودن موتور برق را به بخش‌های مختلف می‌فرستد.در صورتی که دینام خراب باشد؛ ذخیره باتری کم می‌شود و به اصطلاح باتری برق خالی می‌کند و سیستم الکتریکی خودرو از کار می‌افتد.

چگونگی کارکرد دینام

این قطعه از یک سیم پیچ که استاتور نام دارد به همراه یک سو کننده ولتاژ، تعدادی جاروبک که ارتباط الکتریکی را با روتور حفظ می‌کنند و قرقره تشکیل شده است که قطعات ثابت دینام اند و قطعه‌هایی مانند پروانه خنک کن، پولی، در پوش جلو، آفتامات و… نیز از اجزای دینام به شمار می‌روند. تمامی این قطعات به غیر از قرقره داخل یک حفاظ آلومینیومی قرار دارند. هنگامی که موتور خودرو روشن است دینام با استفاده از سیم پیچ، برق را برای خودرو تامین می‌کند. در واقع آرمیچر دینام با چرخش در مدار مغناطیسی با کمک بالشتک‌های بدنه آن برق تولید می‌کند و انرژی تولید شده به کمک زغال‌ها دریافت می‌شود و به قطعاتی که انرژی الکتریکی نیاز دارند برق می‌فرستد.

در صورت درست کار نکردن دینام

از آن جایی که دینام نیازهای برقی خودرو را تأمین می‌کند، وقتی کارایی آن پایین بیاید، دستگاه های برقی هم خوب کار نمی‌کنند. در این صورت ممکن است چراغ های جلو و چراغ های روی داشبورد، کم نور و یا به شدت پرنور بشوند. تجهیزات دیگر، مانند گرمکن صندلی ها و شیشه های برقی هم ممکن است خوب کار نکنند. برداشت درست راننده از این علامت ها به چند عامل بستگی دارد. اولین عامل این است که آیا دینام هنوز برق تولید می‌کند و برق تولیدی در محدوده تعیین شده قرار دارد یا نه؟ عامل دیگر این است که خودرو چطور برنامه‌ریزی شده است. بیشتر خودروسازان به ترتیب اولویت، مواردی در برنامه هایشان تعریف کرده‌اند که هنگام بروز مشکل در دینام، هشدارهایی بدهند. این موارد بیشتر بر اساس ایمنی خودرو هستند. برای مثال، قبل از این که چراغ های جلو کم نور یا خاموش شوند، گرم‌کن صندلی و رادیو ضبط خاموش می‌شود. دلیل این کار این است که راننده باید بتواند در صورت بروز مشکل، خودرو را کنترل کند و آن را نگه دارد و در چنین مواقعی گرم‌کن صندلی یا رادیو ضبط اهمیت چندانی ندارد.

چند مورد از مواردی که می تواند نشان از خرابی دینام خودرو باشد

1- بیشتر مکانیک ها می‌گویند وقتی مشتری هایشان با مشکلات مربوط به دینام مواجه می‌شوند، کاپوت را بالا می‌زنند تا ببینند آیا تسمه‌ای در رفته است، دسته موتور پاره شده یا قسمتی از موتور از کار افتاده است. خوردگی و پوسیدگی تسمه ها می‌تواند نشانه‌ای از بروز مشکل در آینده باشد. از طرفی، سفتی و شلی تسمه دینام باید مناسب باشد تا دینام درست کار بکند. سفت بودن بیش از حد هم مانند شل بودن می‌تواند نا مناسب باشد. چک کردن سفتی تسمه دینام می‌تواند نشان بدهد مشکلی وجود دارد یا خیر.

2- بیشتر راننده ها می‌گویند قبل از این که مشخص شود دینام مشکلی پیدا کرده است، صدای غرغر یا جیغ به گوش‌شان رسیده است. دینام به وسیله تسمه‌ای به حرکت در می‌آید که به فولی سر میل‌ لنگ متصل است. فولی دینام معمولاً دو یا سه برابر سریع‌تر از میل‌ لنگ می‌چرخد تا هنگامی که سرعت خودرو پایین است یا درجا کار می‌کند، نیرویی که دینام لازم دارد را در اختیارش بگذارد. خود فولی دینام نیز روی یک شفت قرار دارد که یاتاقان ها یا بوش هایی آن را نگه می‌دارند. اگر فولی دینام با تسمه تراز نباشد، یا بوش ها و یاتاقان ها فرسوده شده باشند، شنیدن جیغ و غرغر باعث می‌شود بفهمید مشکلی وجود دارد.

3- بوی سیم یا لاستیک سوخته، اغلب مربوط به وجود مشکل در دینام می‌شود. اگر فولی دینام تراز نباشد و یا نتواند آزادانه بچرخد، تسمه اصطکاک بیشتری پیدا می‌کند و باعث می‌شود بوی لاستیک سوخته به مشام برسد. در صورتی که دینام بیش از حد داغ شده باشد بوی سیم سوخته استشمام می‌شود. بهتر است بدانید، دینام داغ ولتاژ برق بالاتری به طرف روتور و استاتور می‌فرستد.

چند مورد از خرابی های شایع در دینام

برخی از موارد خرابی دینام شامل :
- جدا شدن سیم پیچ چسبیده به بدنه دینام و چسبیدن آن به روتور در اثر دمای بالای هوا و داغ شدن سیم پیچ و روتور
- از بین رفتن زغال دینام ،که با تعویض آن مجددا به کار می افتد.
- خرابی یا گیریپاچ کردن بلبرینگهای دو سر دینام
- خراب شدن آفتامات دینام که تنظیم کننده برق آن است و در صورت خرابی ،دینام کار نمی کند.
- سوختن سیم پیچ داخلی دینام که در این صورت نیاز به تعویض کل دینام است.